فضا سازی، تشویق و ترغیب افراد

در مرحله جذب لازم است فضا و روح حاکم بر برنامه‌ها علاوه بر جذابیت دارای معنویت، محبت، اخلاص، رفاقت، صمیمیت، همدلی و... برای ایجاد انگیزه در افراد باشد تا اعضا با قرار گرفتن در این فضا احساس آرامش نموده و آینده‌ای روشن را برای خود ترسیم نمایند به طور مثال استفاده از اشعارحماسی، مسابقات با مضامین و محتوای مذهبی و اخلاقی

فضا سازی :

در مرحله جذب لازم است فضا و روح حاکم بر برنامه‌ها علاوه بر جذابیت دارای معنویت، محبت، اخلاص، رفاقت، صمیمیت، همدلی و... برای ایجاد انگیزه در افراد باشد تا اعضا با قرار گرفتن در این فضا احساس آرامش نموده و آینده‌ای روشن را برای خود ترسیم نمایند به طور مثال استفاده از اشعارحماسی، مسابقات با مضامین و محتوای مذهبی و اخلاقی .

2- تشویق در مرحله جذب :

در مرحله جذب، لازم است تشویق حداکثری و در صورت لزوم با عدم تشویق، فرد را متنبه نمود. به همین منظور لازم است مسئول گروه بیشتر به مباحث تبشیری بپردازد تا انذاری.

در این مرحله لازم است با استفاده از تشویق افرادی که دارای نکات مثبتی در زمینه‌های مختلف می باشند دیگران را به رعایت آن نکات ترغیب نمود و در صورت لزوم افرادی را که تا حدودی برخی مسائل را مراعات نمی‌نمایند با عدم تشویق و یا تذکری همراه با محبت و در محیطی صمیمانه آنان را متوجه رفتار نامناسبشان بنمائیم. در این مرحله تلاش بر این است که از تشویق حداکثر بهره برداری صورت پذیرد.

 

فضای حاکم بر تشویق :

فضای حاکم بر تشویق باید فضایی آکنده از لطف، محبت، صمیمیت و در عین حال اثرگذار باشد. با تشویق می‌بایست بتوانیم خوبی‌ها و معروف‌ها را تقویت کنیم. تشویق صُوَر مختلفی دارد. گاه به صورت دلجویی است، گاه یک عبارت محبت آمیز، برخی اوقات یک نگاه توأم با لبخند و نشاط، زمانی وعده یک جلسه و گاهی دادن یک کتاب، لباس، دفترچه، توپ، قلم، مدال، معرفی کردن در گروه و امثال آن می باشد.

لازم است سرگروه ها با توجه به سن و سطوح مختلف افراد، اوضاع و شرایط خاص زندگی و ارزش و اهمیت کار آنان، نوع و میزان تشویق را انتخاب و با روش مناسب اجرا نمایند.

 

1-  چگونگی ایجاد انگیزه و رغبت در افراد :

از عوامل انگیزه ساز در افراد ایجاد رغبت در آنها است. همه افراد از نظر شکل و قیافه با یکدیگر اختلاف دارند، تفاوت های فردی از نظر اسلام، اصلی مسلم قلمداد شده است، در اصول کافی درباره درجات ایمان از پیشوایان دینی روایاتی وارد شده که مضامین آنها حاکی از این است که افراد از نظر استعداد عقلی و روحی در یک سطح نمی باشند، لذا پیشوایان دینی توصیه نموده‌اند که بحسب استعداد هر فرد تکلیفی برای او باید در نظر گرفت و کسانی که در سطح پائین تری قرار دارند، نباید تکالیف دشوار و خارج از توانایی بر عهده شان گذاشت .

پیامبر اسلام ^{(صلی الله علیه و آله)} می فرمایند: « النّاسُ مَعادِنٌ کَمعادِنِ الذَّهَبِ و الفِضّه »[1] یعنی: مردم همانند معادن هستند برخی معدن طلا و بعضی معدن نقره . یعنی افراد از نظر استعداد در سطوح گوناگونی قرار دارند و همه با یکدیگر یکسان نمی باشند.

در تربیت سعی می‌شود استعداد و رغبت‌های افراد معلوم و مشخص گردد، پس از تعیین ذوق و رغبت افراد به تعلیم و تربیت آنان می پردازند. در نتیجه از اتلاف نیروهای انسانی و مالی جلو گیری بعمل می‌آید. درگذشته کمتر به این موضوع توجه میشد، کودکان را با یک برنامه پرورش می‌دادند بدون این که توجه خاصی به رغبت‌های آنان بنمایند. اگر مربیان به رغبت‌های اعضا توجه نکرده و در این کار از دیگران کمک نگیرند، بجای این که در امر تربیت آنان عمل مثبتی را انجام دهند، زیان و ضرر جبران ناپذیری را متوجه افراد و در نهایت گروه خواهند نمود. به همین دلیل ضرورت دارد سرگروه‌ها به این تفاوت‌ها در استعدادها و تمایل افراد توجه داشته و آن را نادیده نگیرند.

خواجه نصیرالدین طوسی درباره رغبت های کودکان چنین می‌گوید: «بهتر است که در طبیعت کودک دقت و نظر کنند و از رفتار و کردارش به فراست دریابند که علاقه و ذوق چه کاری را دارد تا او را به همان کار وادارند زیرا همه افراد آمادگی هر کاری را ندارند پس باید هر فرد را به همان شغلی که بدان علاقه مند است بگمارند تا زودتر نتیجه و فایده بدست آید.»[2]

 

 

برخی روش های شناخت علائق و تمایلات :

یکی از مواردی که سرگروه ها میتوانند به علایق و تمایلات افراد پی ببرند مشاهده و دقت در گفتار و پرسش و پاسخ آنان می باشد. از رفتار اعضا در محیط تحصیل، کار و پایگاه بر اثر مشاهده‌های مختلف میتوان پی برد افراد به چه مسائلی توجه نشان می‌دهند. به طور مثال آیا افراد به درس و مطالعه علاقه دارند؟ یا به کارهای فنی بیشتر توجه دارند. بطور خلاصه با دقت و مشاهده تدریجی و در طول زمانی نه چندان طولانی ممکن است به ذوق و رغبت آنان پی برد. ضمناً باید توجه شود با شتاب زدگی نمی توان استعداد و رغبت افراد را مشخص و نظر قطعی داد .

یکی از روش‌های پرورش رغبت افراد در موضوعات مختلف (با رعایت موازین اسلامی) توجه خاص سر گروه ها به تمایلات و رغبت های مختلف افراد و تشویق و تحسین به موقع افراد است که می‌تواند موجب تداوم و گرایش افراد به موضوع مورد نظر گردد. در غیر اینصورت و با عدم توجه سرگروه امکان سرکوب ذوق و رغبت افراد و دلسردی از انجام و تداوم آن وجود دارد که ممکن است در نهایت موجبات ترک آن فعل و کار خوب و سازنده را فراهم نماید .

 

4. برقراری ارتباط :

یکی از نکاتی که در مرحله جذب باید به آن توجه نمود و در بهبود روابط و مناسبات میان افراد، تاثیر سازنده و اثر گذار دارد برقراری ارتباط مناسب با رفتار گرم، صمیمانه و در عین حال سازنده است که موجب افزایش دوستی‌ها می‌شود. در همین رابطه قرآن کریم می‌فرماید: « و اِذا حُیِیتُم بِتَحِیَّهٍ فحَیُّوا بأحسَنَ مِنها أو رُدُّوها اِنّا اللهَ کان علی کُلِّ شَیئٍ حَسِیباً»^[3]هرگاه شما را درود یا تحیتی گفتند شما نیز باید با درود و ستایشی مثل آن یا بهتر پاسخ دهید. به این آیه قرآن می‌توان به عنوان روش مؤثر در ایجاد ارتباط و صمیمیت توجه نمود. در ارتباط با افراد لازم است به برخی نکات توجه نمود که از جمله این نکات موارد زیر است:

4-1 ایجاد ارتباط اولیه :

از جمله مهمترین مراحل ارتباط گیری ارتباط از طریق اولین مواجهه حضوری است که لازم است بسیار دقیق، برنامه ریزی شده و با رعایت نکات تربیتی از جمله موارد زیر صورت پذیرد.